Ўзбекистон халқ таълими вазирлиги ва Жаҳон банки томонидан таълим соҳасида ўнлаб маҳаллий ва халқаро экспертлар иштирокида халқаро форум ташкил этилди. Иштирокчилар Европа ва Осиё мамлакатлари таълим соҳасидаги инвестициялар ҳисобига иқтисодий ўсишни жадаллаштириш бўйича тажрибасини кўриб чиқдилар. Мамлакатимизда Ўзбекистоннинг рақобатбардошлигини оширишга қодир ёшларнинг билим ва замонавий касб-ҳунар кўникмаларини ривожлантиришга қаратилган ислоҳотлар ҳам танқидий таҳлил қилинди. Тадбир Жаҳон банки томонидан Ўзбекистонда инсон капиталини ривожлантириш ва иқтисодий ўсишга таълимнинг таъсирини баҳолаш, шунингдек, ҳукуматга ушбу соҳада кейинги чора-тадбирларни ишлаб чиқишда ёрдам бериш мақсадида олиб борилаётган таҳлилий тадқиқотлар доирасида ташкил этилди.
Форумда таълим ва ижтимоий-иқтисодий ривожланиш бўйича масъул вазирлик ва идоралар, мамлакатимизнинг етакчи олий ўқув юртлари ҳамда офлайн ва онлайн форматдаги халқаро экспертлар иштирок этди. Улар таълим тизимини ислоҳ қилиш ва уни жаҳон стандартларига мослаштириш мамлакат иқтисодиётига, унинг ўсишига ва келажакдаги ривожланишига қандай таъсир қилиши мумкинлигини муҳокама қилдилар.
Маҳаллий ва халқаро экспертлар таълимни ислоҳ қилишнинг жаҳон тенденциялари ҳақида сўзлаб беришди. Хусусан, билим ва ўқув материаллари мазмунига асосланган таълимдан жаҳон иқтисодиётидаги муаммоларни ҳал қилиш учун зарур бўлган кўникма ва компетенцияларни ривожлантиришга ўтиш. Тадбирда ўз мамлакатларида таълим ислоҳотларини амалга оширишда муҳим рол ўйнаган Жанубий Корея, Полша ва Нидерландиянинг собиқ таълим вазирлари сўзга чиқдилар.
Улар инсон капиталини ривожлантириш ва ўз халқининг билим даражасини ошириш орқали иқтисодий ўзгаришларга замин яратган жаҳон даражасидаги таълим тизимларининг эволюцияси ҳақида сўзлаб беришди. "Халқаро тажриба шуни кўрсатадики, кам даромадли мамлакатлардан юқори даромадли мамлакатларга муваффақиятли ўтган мамлакатлар таълим тизимларини ривожлантиришга катта маблағ сарфладилар. Шундай қилиб, ўқувчиларнинг илмий фаолияти 1-2% иқтисодий ўсишга олиб келиши мумкин. Ўзбекистон ҳукумати томонидан таълим соҳасидаги стратегик чора - тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишни жадаллаштириш мамлакатнинг жаҳон миқёсида рақобатбардош иқтисодиётга айланишига йўл очиши мумкин", деди Жаҳон банкининг Ўзбекистондаги доимий вакили Марко Мантованелли.
Форум иштирокчиларининг фикрича, инсон капиталининг етарли даражада эмаслиги Ўзбекистоннинг қўшимча хорижий инвестицияларни жалб этиш ва иқтисодий ўсиш имкониятларини чеклайди. Масалан, маҳаллий бозордаги фирмалар зарур касбий ва техник кўникмаларга эга бўлиш имкониятига эга эмаслар ва малакали ишчи кучининг этишмаслиги уларнинг ўсишидаги энг жиддий тўсиқлардан биридир. Бу ҳолат иқтисодиётдаги янги корхоналар учун катта аҳамиятга эга бўлган таълим тизими томонидан тақдим этилган кўникма ва билимларнинг номувофиқлиги ва иш берувчилар томонидан ёш ишчиларга қўйиладиган талаблар билан кучаймоқда.
Форум иштирокчилари, шунингдек, CОВИД-19 нинг таъсирини таҳлил қилдилар, бу эса мактаб ўқувчиларининг таълимида жиддий йўқотишларга олиб келди. Натижада, дунёдаги аксарият мактаб ўқувчиларининг билимлари минимал билим даражасидан пастга тушмайди. Агар ҳукуматлар зарар кўрган аҳоли орасида таълим йўқотилишини бартараф этиш учун шошилинч чоралар кўрмаса, пандемиянинг таълимга таъсири ўнлаб йиллар мобайнида иқтисодиётга таъсир қилади. Мактаб таълими ҳар йили ўртача 8% даромад даражасини оширади деб тахмин қилсак, CОВИД-19 ўқувчиларнинг таълим йўқотишларини камайтиради ва мактаб даромадларини кутилган даромаднинг тахминан 3,5% га камайтиради.
Ўзбекистонга келсак, cовид-19 пандемияси натижасида олинмаган билим туфайли индивидуал талабалар томонидан даромадларни йўқотиш натижасида юзага келган умумий иқтисодий йўқотишлар йилига 425 миллион долларгача (2011 йилда харид қобилияти паритети бўйича) бўлиши мумкин . Кўпгина мамлакатлар сингари, Ўзбекистон ҳам таълим олиш учун этарли бюджет маблағларини захиралаш, йўқолган билимларни тўлдириш, ўқувчиларни мактабдан четлатишнинг олдини олиш ва келажакда бошқа инқироз шароитида ишлай оладиган таълим тизимига инвестиция киритиш зарур.
"Ўзбекистон ҳукумати ёшларнинг таълим ва замонавий касбий кўникмаларини ривожлантиришга сармоя киритишнинг муҳимлигини тушунади. 2016 йилдан бери ҳукуматнинг саъй-ҳаракатлари таълим соҳасини модернизация қилиш, талабаларга меҳнат бозори талабларига жавоб берадиган билим ва кўникмаларни беришга қаратилган. Ушбу ёндашув инновацион ва тез ривожланаётган бозор иқтисодиётига хосдир. Ўзбекистон таълим соҳасида улкан мақсадларни қўйди. Хусусан, давлат таълим тизимини ривожлантириш консепсияси 2030 йилга келиб мамлакат ПИСА рейтингида дунёнинг 30 та энг яхши давлатларидан бири бўлишини кўзда тутади. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси халқ таълими вазири Шерзод Шерматов маълум қилди.
Маҳаллий ва халқаро экспертлар таълим ва меҳнатнинг турли даражалари ўртасида келишилган ўқув дастурларига давлат маблағларини шошма-шошарлик билан жалб этиш аҳолининг инсон капитали ва касбий маҳоратини ошириши мумкинлигига келишиб олдилар. Ушбу чора-тадбирлар иқтисодий ўсиш, Ўзбекистоннинг жаҳон иқтисодиётига янада интеграциялашуви, шунингдек, меҳнат бозори талабларига яхши тайёрланган фуқароларнинг турмуш даражасини ошириш учун замин яратади.
